-
---------------------------------------------------------------------------
👉"තාර්කිකව හා ගැඹුරුව හිතන පුද්ගලයන්ට
ඡන්දය භාවිතයට අවසර දිය යුතුයි"
----------------------------------------------------------------------------
සොක්‍රටීස් මහා දාර්ශනිකයෙකු වුවද, කිසිදු රැකියාවක් නොකළ තම හිතවතුන්ගෙන් යැපුන පුද්ගලයෙකි.සොක්‍රටීස් පැවසූ දාර්ශනික වදන් ලියා තැබුවේ ඔහුගේ ප්‍රධාන ගෝල ප්ලේටෝ විසිනි.මුලින් කී සොක්‍රටීස් ගේ මරණ දණ්ඩනයට ආසන්න කාලයේ ප්ලේටෝද සිටියේ දැඩි සේ ගිලන්වය.(චිත්‍රයේ වම්පස පුටුවක වාඩිවී සිටින්නෙ ප්ලේටෝ)සමහර විට තම ගුරුවරයාට පැනවූ අසාධාරණ දඬුවම ගැන ඔහු අතීශයින්ම සංවේදී වීමෙන් රෝගාතුර වූවා විය හැක.
සොක්‍රටීස්ට මරණ දඬුවම පැනවීමට ආසන්න මාසය තුළ බොහෝ සාමාන්‍ය ජනතාව ඔහු සමඟ සාකච්ඡාවේ යෙදෙන්නට අවස්ථාව ලබා ගත්හ.එහෙත් මේ කාලසීමාව තුළ පවසන ලද ඉතා වැදගත් දේ ප්ලේටෝගේ ලේඛන තුළ සඳහන් නොවන්නේ ඔහු මුලින් කී අසනීපයෙන් පෙළෙමින් සිටි බැවිනි.
සොක්‍රටීස් ගේ මරණ දඬුවම මසෙකින් පමණ පමා කිරීමට සිදුවූවේ,එවකට රාජ්‍ය උත්සවයක් වූ ක්‍රීට් දූපතේ ඇපලෝ දෙවිඳුන් පිදීමේ උත්සවයට සහභාගී වනු පිණිස මලින් සැරසූ නැවක් ඇතෑන්ස් සිට ක්‍රීට් දූපත දක්වා ගමනේ යෙදෙන අතර ,එම උත්සවය අවසාන වී නැව ආපසු පැමිණෙන තුරු කිසිවෙකුටත් මරණ දණ්ඩනය ලබා නොදීමේ චාරිත්‍රයයි.
සොක්‍රටීස් ගේ අවසාන මොහොත හා සබඳින තවත් වැදගත් සිදුවීමක් ඇත. එනම් තම ජීවිතයේ අවසාන විනාඩි ගනන තුල ඔහුට සිහිපත් වූ ණය ගණදෙනුවක් පිළිබඳව ය.ඔහු තම හිතවතෙකුගෙන් ණයක් ලෙස කුකුළෙක් ගෙන තිබුණි .මේ අවසාන මොහොතේ තමා වටා සිටි පිරිස අතුරින්, එක් මිත්‍රයෙකු ඇමතූ සොක්‍රටීස් ඔහුගෙන් ඉල්ල සිටියේ, තමා වෙනුවෙන්, මුලින් කී කුකුළාගේ ණය ගණුදෙනු ව පියවා දමන ලෙසයි.
👉සොක්‍රටීස් ගේ ගෝලයා ප්ලේටෝ වන අතර ප්ලේටෝගේ ගෝලයා වන්නේ ඇරිස්ටෝටල්ය.ලොව පසිඳු රණකාමියෙකු වූ මහා ඇලෙක්සැන්ඩර් රජතුමා ඇරිස්ටෝටල් ගේ ගෝලයෙකි.
[සොක්‍රටීස්>ප්ලේටෝ>ඇරිස්ටෝටල්]
සොක්‍රටීස්ගේ මරණයෙන් පසු ඉබාගාතේ ඇවිද ගිය ප්ලේටෝ, පසුකාලීනව ඇක්වයිනාස් අධ්‍යාපන ආයතනය ඇතිකර විශාල විද්‍යාර්ථීන් පිරිසක් බිහි කළේය.
👉සොක්‍රටීස්ගේ පෙරහන් තුන....
සොක්‍රටීස් පවසා ඇත්තේ යමක් තම මුවින් පිට කිරීමට පෙර පහත පරිද්දෙන් පෙරහන් තුනකින් එය ප්‍රේරණය කර පිට කරන ලෙසයි.
👉තමන් ප්‍රකාශ කරන්නේ සත්‍යමද?
👉තමන් ප්‍රකාශ කරන්නේ යහපත් දෙයද?
👉තමා ප්‍රකාශ කරන්නේ ප්‍රයෝජනවත් දෙයක්ද?
👉ඔහුගේ ප්‍රසිද්ධ කියමනක් වූවේ
"ඇතැන්ස් නගරය කුසීත අශ්වයෙක් බවත් තමා ඊට විදින ඇට මැස්සා"බවත් ය.
සොක්‍රටීස් ක්‍රි.පූ.470 -399විසූ අතර ඔහු පැවසූ දේ ගැන ලිඛිත සටහන් තබා නොගත්තේය.එය කරනු ලැබුවේ ඔහුගේ ගෝල ප්ලේටෝ විසිනි.පසු කාලීනව ග්‍රීක දාර්ශනික සිසරෝ පැවසුවේ සොක්‍රටීස් අහසේ තිබූ දර්ශනය මහ පොලොවේ පැල කල බවයි. සොක්‍රටීස් ගේ හොඳම ගෝලයා ප්ලේටෝ සොක්‍රටීස් පිළිබඳව අසීමිත ගෞරවයෙන් සිටියේය.
සොක්‍රටීස් වරෙක තමා හඳුන්වා ගත්තේ, "ඇට මැස්සෙකු" ලෙසය. ග්‍රීක වහල් හිමි සමාජය අශ්වයෙකු මෙන් නිඳි කිරමින් ලැග සිටින විට, තමා ඇට මැස්සෙකු ලෙස පැමිණ ඒ කම්මැලි අශ්වයා අවදි කල බව ඔහු පැවසීය.
ඔහුගේ මරණයට මොහොතකට පෙර සොක්‍රටීස් විසින්...,
👉"අශ්වයෙකුට වඩා ඇටමැස්සෙකු ශක්තිමත් බව මගේ මරණයෙන් පසුව නුඹලාට ඒත්තු යනු ඇත..!" යැයි කියා සිටියේය.
ලෝකය පුරා බොහෝ විප්ලවවාදීන් "ඇට මැස්සා" යන නම අන්වර්ථ නාමයක් ලෙස භාවිතා කලේ ඉන් පසුවය. EL Voinich විසින් රචිත මාහැඟි විප්ලවවාදී සාහිත්‍ය කෘතිය "ඇට මැස්සා" නමින් නම් කිරීමටද එය හේතුවුවා විය හැක.
☝️ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සොක්‍රටීස්ගේ ඇසින්
දේශපාලනයේ ජයග්‍රහණයක් ලෙස සලකන ‘ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය’ අපට ලැබුනේ පැරණි ග්‍රීසියේ ඇතැන්ස් පුර රාජ්‍ය තුලිනුයි. වයස 18ට වැඩි සෑම පුද්ගලයෙක්ටම ඡන්දය භාවිතයට අවසර ලැබෙන්නේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය නිසයි. පැරණි ග්‍රීසිය තුලම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට එරෙහිව මතයන් ඉදිරිපත් කල දාර්ශනිකයන් සිටියි.
සොක්‍රටීස් සංවාද කිරීමට ප්‍රිය පුද්ගලයෙකු වූ අතර තමන්ගේ අදහස් තමන්ම නැවත ප්‍රශ්න කරමිනි තමන්ගේම අදහස් ස්වයං විචාරයකට ලක් කළේය.
සොක්‍රටීස්ගේ ගෝලයා වුනු ප්ලේටෝගේ පොත් වල සැමවිටම දක්නට ඇත්තෙ සොක්‍රටීස්ගේ සංවාද. දාර්ශනික අදහස් රචනා ලෙස සටහන් නොකර සංවාද ආකාරයටය. ප්ලේටෝගේ රිපබ්ලික් කියන පොතේ හයවන කොටසේ සොක්‍රටීස් ඇඩිමැන්ටස් නම් පුද්ගලයෙක් එක්ක කරනලද සංවාදයක් මෙසේ සඳහන් වෙයි..
👉🏿සොක්‍රටීස්:-
නැවකින් මුහුදේ සංචාරයක් යෑමට සිතනවානම් ඒ නැවේ කපිතාන් විදිහට තෝරාගන්නේ ඕනෑම කෙනෙක් ද? එහෙම නැත්නම් නාවික ගමනාගමන පිලිබඳ පළපුරුදු අයෙක් ද?
👉🏼ඇඩිමැන්ට්ස්:-
අනිවාර්යෙන්ම නාවික ගමනාගමනය ගැන පළපුරුදු අයෙක්.
👉🏿සොක්‍රටීස්:-
එහෙනම් ඕනෑම වැඩිහිටි පුද්ගලයෙක් රටේ පාලනයට සුදුසුයි කියලා අපි තෝරා පත්කරගන්නේ ඇයි?
සොක්‍රටීස් මෙතනදී අරගන්නේ සරල නමුත් ප්‍රබල තර්කයකි. ඡන්දයක් භාවිතා කිරීම කුඩා කල පටන් ක්‍රමානුකූලව ඉගැන්විය යුතු දෙයක් මිස අහඹුවක් නොවිය යුතුයි. මෙතනදි ඡන්දයක් භාවිතා කිරීම කියලා අදහස් කලේ ඡන්දයෙන් තෝරා පත්කරගන්නේ මොනවගේ පුද්ගලයෙක්ද කියන කාරණාවයි.
👉තෝරාගන්නේ මොනවගේ පුද්ගලයෙක් ද කියන දැනුම හරිහැටි නොමැති පුද්ගලයන් ඡන්දය භාවිතා කිරීම නාවික දැනුමක් නැති පුද්ගලයෙක්ට කුණාටුවක දී නැවක් බාරදුන්නා හා සමානයි.👈
මේ කියන කාරණය කෙතරම් බරපතල කාරණයක් ද යන්න සොක්‍රටීස්ට ඔහුගේ ජීවිතයේ අවසානයේ දී හොදාකාරව ම තේරුම් ගත්තෙය.
ක්‍රි.පූ. 399 දී ‘ඇතැන්ස් හි තරුණයන්ගේ මනස දූෂණය කිරීම’ යන චෝදනාව යටතේ සොක්‍රටීස්ට නඩුවක් ගොනු වෙනවා. අවසානයේ දී ඇතැන්ස් වැසියන් 500කගෙන් යුතු ජූරියක ඡන්දයක් පවත්වනවා සොක්‍රටීස් චෝදනාවලට වැරදිකරු ද? නිවැරදිකරු ද? කියලා බලන්න. අවාසනාවකට 58% ක් තමන්ගේ ඡන්දය භාවිතා කරන්නේ සොක්‍රටීස් වැරදිකරු බව කීමට. ඒ අනුව සොක්‍රටීස් මියයන්නේ හෙම්ලොක් නැමැති වස පානය කිරීමෙනි.
ජනතාව තුලින් සුළුතරයකට පමණක් ඡන්දය භාවිතයට අවසර දිය යුතුයි කියන මතයේ සොක්‍රස්ටීස් හිටියේ නැත.
☝️තාර්කිකව හා ගැඹුරුව හිතන පුද්ගලයන්ට ඡන්දය භාවිතයට අවසර දිය යුතුයි යැයි ඔහු පැවසීය.
ඡන්දය උපතින් ඇති අයිතියක් ලෙස තිබෙන කාලයක තාර්කික හා ගැඹුරුව හිතන පිරිසක් බිහි කරන්න හැකියාව තිබෙන්නෙ අධ්‍යාපනය තුලින් පමණි. නමුත් දැන් තියෙන තරඟකාරී අධ්‍යාපනය තුල තාර්කික පිරිසක් බිහිවීම හීනයක්ම පමණි.
සොක්‍රටීස් තමන්ගේ ශ්‍රාවකයන්ට පවසන්නෙ ඡන්දයක් උදෙසා රසකැවිලි වෙළෙන්දෙක් හා වෛද්‍යවරයෙක් අතර සංවාදයක් ගැන හිතන්න යනුවෙනි...
👉🏿රසකැවිලි වෙළෙන්දා:
බලන්න, මාත් සමග තරඟකරන්න ඉන්න පුද්ගලයා ඔබට නිතර වේදනාවන් දෙනවා. නිතර බීමට අකමැති තිත්ත පානයන් දෙනවා. අරක කන්න එපා මේක කන්න එපා කියලා කියනවා. ඔහු නිතර ඔබට සංග්‍රහයන් පවත්වන්නෙත් නැහැ.
👉වෛද්‍යවරයා:
මම ඔබට වේදනාවන් ලබා දෙනවා. බීමට තිත්ත පානයන් ලබා දෙනවා. කෑමට තහංචි දමනවා. නමුත් ඒ ඔබගේම හොදට.
☝️එසේ පවසා අවසානයෙ-
"ඔබ හිතනවාද මේ දෙදෙනා අතරින් මිනිසුන් වෛද්‍යවරයාව තෝරාගනියි කියා. කොහෙත්ම නැහැ. මොකද ඔහුගේ අරමුණ තේරුම් ගන්න තරම් තාර්කික පුද්ගලයන් මේ සමාජයේ නැත යයිද, සොක්‍රටීස් පවසා ඇත.
සියලු දෙයින් සර්ව සම්පූර්ණ යුටෝපියානු සමාජයක් බිහි කිරීම කල නොහැකි දෙයක්. නමුත් අඩුම තරමින් විනාශය අවම කිරීම හෝ කල හැකියි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ව සියලු දෙනාට ඡන්දය භාවිතයට අවසරය දුන්නත් ඒත් සමගම එන අධ්‍යාපනය අමතක වුනා. ඒ නිසා අපි වැඩිපුර පත්කරගන්නේ රසකැවිලි වෙළෙන්දෝ."
යැයි සොක්‍රටීස් පවසා ඇත.....
👉සොක්‍රටීස්ට මරණීය දණ්ඩනය නියම කල මොහොතේ විනිශ්චයකාරවරුන්, ප්‍රභූන්, රැස්ව සිටි ජනයා අමතා දේශනයක් කිරීමට තරම් ඔහු තුල නිරවුල් මානසිකත්වයක් තිබිණි.
🫱"අනිවාර්යයෙන් සිදුවිය යුතු දේ සඳහා සිත එකඟ කරගන්න මැතිඳුනි "
යන්න පැවසුවේ සොක්‍රටීස් ගේ වදකයාය.
සොක්‍රටීස් හට සියතින්ම වස බඳුන ගෙන පානය කිරීමට සිදු වූවේ සත්‍ය ප්‍රකාශ කිරීමේ වරදටය.
සොක්‍රටීස් වරද කරු කලේ 500කට අධික ජූරි සභාවක් මඟින් වරද කරු කිරීමෙනි. සමාව ගැනීමෙන් ඒ මරණ දඬුවම ලිහිල් කරගත හැකිව තිබුණත් ඔහු එසේ නොකලේය.....
👉එහිදී ඔහු මෙසේ පවසා ඇත.
"මා මරණයට නියම කල මනුෂ්‍යයිනි. මම නුඹලාට අනාවැකියක් කීමට කැමැත්තෙමි. මා දැන් ඉන්නේ මරණයට ළංවය. මරණයට ළංවූ මිනිසුන්ට අනාවැකි කිව හැක. මගේ ඝාතකයන්ට මා කියන අනාවැකිය නම්, මා මෙලොවින් චුත වූ වහාම නුඹලා මට දුන් දඬුවමට වඩා අතිශයින් කුරිරුවූ දඬුවම් ඔබට අත්වන බවයි.
මිනිසුන් මැරීම මඟින් නුඹලාගේ අදමිටු ජීවිතය අනුන්ගේ දෝෂාරෝපණ වලින් වළක්වා ගත හැකියයි ඔබ සිතනවා නම්, එය මහා වැරදීමකි. එය ගෞරවාන්විත හෝ ගැලවීමේ ක්‍රමයක් නොවනු ඇත. උත්තරීතර ක්‍රමය වන්නේ, අනුන් දුබල කිරීම නොව, තමන් වඩා යහපත් බවට පත් කර ගැනීමය."
🫱සොක්‍රටීස් තමාට දඬුවම වශයෙන් ලැබූ, හෙම්ලොක් නම් වස බඳුන සියතින්ම ගෙන පානය කිරීමට සුදානම් වන මොහොතේ මෙසේ කියන්නේය...,
"වෙන්ව යාමේ කාලය පැමිණ ඇත. අපි අපගේ වෙනස් දිශා වලට යමු..! මා මරණයටත්, ඔබ ජීවත් වීමටත්ය. අනෙක් ලෝකයේදී අයුතු ලෙස මරණයට පත් කල උන් හා මම කතා කරන්නෙමි. තවද, මගේ ඥානගවේෂණය තව දුරටත් කරගෙන යන්නෙමි. ඒ ලෝකයේදී කිසිවෙකු අප ජීවත්වන සමාජය පිළිබඳ ප්‍රශ්න කිරීම හේතුවෙන් මරණයට පත් නොකරනු ඇත. ඇත්තෙන්ම නැත..! ඒ මක් නිසාද යත්, කියා ඇති දේ සත්‍ය නම්, මා ඔබට වඩා ප්‍රීතිමත්ව සිටිනු පමණක් නොව, මා අමරණීයද වනු ඇත...."
🖼️පින්තූරය - මේ සිතුවෙමෙන් දැක්වෙන්නේ සොක්‍රටීස් සත්‍ය කීමේ වරදට වස බඳුනක් සියතින්ම ගෙන පානය කිරීමට සැලැස්වීමෙන් වදයට භාජනය කළ අවස්ථාවයි-
සොක්‍රටීස්ගේ මරණය - Jacqes-Louis David (1787)]
📌උපුටාගැනීම් - අන්තර්ජාලය ඇසුරෙනි...
✍️ #මීරිගම_ඊෂණ
